Veelgestelde vragen
Veelgestelde vragen
Wij zijn onderweg om een Herenboerderij te realiseren. Een eigen boerderij waarmee we grip willen krijgen op wat we eten en de wijze waarop dat geproduceerd wordt. Samen met jou willen we dit avontuur aangaan en ervaring opdoen rondom ‘samen duurzaam voedsel produceren’.
Hieronder hebben we veelgestelde vragen en de antwoorden op een rijtje gezet.
Als je wilt zien hoe het er in de praktijk aan toe gaat op een Herenboerderij kun je het filmpje, opgenomen op de reeds bestaande Herenboerderij Wilhelminapark in Boxtel, bekijken.
Wat is een Herenboerderij?
Een Herenboerderij is een kleinschalig coöperatief gemengd boerenbedrijf. Een coöperatie van ca. 250 huishoudens is eigenaar en samen hebben ze meestal twee (parttime) boeren in dienst die exclusief voor hen, het eten produceren dat ze willen. Denk daarbij aan groenten, fruit, aardappelen, uien, eieren en vlees van runderen, varkens en kippen. Een Herenboerderij is 15 tot 20 hectare groot en voedt circa 500 mensen.
Hoe word ik Herenboer?
-
Herenboeren De Vlietstreek is een groep mensen uit de omgeving van Den Haag/Wassenaar/Voorschoten die samen een eigen boerderij willen oprichten: een Herenboerderij. Dit doen ze door gezamenlijk grond te pachten en een boer aan te nemen. De groep moet daartoe wel groot genoeg zijn. In de praktijk betekent dat ongeveer 150 huishoudens nodig zijn om te kunnen starten. Een Herenboerderij bestaat uiteindelijk uit maximaal circa 250 huishoudens ofwel 500 monden. Met elkaar vormen ze een coöperatie, worden ze mede-eigenaar van de boerderij en nauw betrokken bij de productie van hun voedsel, zodat ze weten waar hun eten vandaan komt. De praktijk van draaiende boerderijen leert dat er ook vaak andere activiteiten rondom de productie en bereiding van voedsel en de educatie van kinderen worden georganiseerd.
De visie van Herenboeren sluit aan bij de persoonlijke motieven van de kartrekkers: meer grip op wat je eet, de voedselketen verkorten door consument en producent dichterbij elkaar te brengen, dierenwelzijn, eten met aandacht voor landschap en respect voor natuur. Dat alles met als dieperliggend doel om de uitputting van de aarde een halt toe te roepen en een leefbare planeet achter te laten voor de generaties na ons. En zo’n beweging samen met anderen te vormen! Want het fundament van zo’n Herenboerderij bestaat uit een groep mensen met dezelfde intenties.
-
Na de eerste Herenboerderij in Boxtel (2016) en een tweede in Loenen (2019) zijn er in in vijf jaar tijd maar liefst nóg 19 Herenboerderijen gestart, verspreid over het hele land. Er zijn er per voorjaar 2024 dus al 21 in totaal.
Ook werken al meer dan 35 initiatiefgroepen aan de realisatie van hun Herenboerderij. Bekijk hier onze kaart.
-
Vaak woon je eerst een informatiebijeenkomst bij. We lichten graag toe wat het betekent om lid te worden. Schrijf je in voor onze nieuwsbrief om op de hoogte te worden gehouden van onze eerstvolgende informatiebijeenkomst, of kijk in onze agenda. Mocht die datum niet uitkomen, neem dan contact met ons op via het contactformulier.
Op dit moment is er nog geen wachtlijst, omdat ons initiatief kortgeleden is begonnen. Er kan wel een wachtlijst ontstaan over enige tijd.
Een initiatiefgroep die werkt aan de realisatie van een Herenboerderij, zoals wij, werkt met intentieverklaringen. Dit zijn overeenkomsten tussen de coöperatie en mensen die zich aan dit project willen verbinden. Als tekenaar van de intentieverklaring ben je aspirant-lid van Herenboerderij De Vlietstreek. De Herenboerderij kan van start gaan als de juiste pachtlocatie is gevonden, de benodigde vergunningen zijn verleend, één of meerdere geschikte boeren zijn aangetrokken en zo’n 150 à 200 intentieverklaringen zijn getekend. Het inleggeld wordt door de aspirantleden bijgedragen op het moment dat alle seinen voor de Herenboerderij op groen staan. Op het moment dat je definitief lid wordt van de Herenboerderij in exploitatie, committeer je je in principe voor minimaal 3 jaar aan het project. Neem contact met ons op als je vragen hebt over de precieze voorwaarden.
We vinden het belangrijk dat mensen die een intentieverklaring invullen goed geïnformeerd zijn over wat Herenboeren is, en wat het betekent om lid te worden. Om die reden ontvang je de intentieverklaring nadat je bij een informatiebijeenkomst bent geweest, en is hij niet te downloaden vanaf onze website. Als je graag lid wilt worden, maar geen mogelijkheid ziet om een informatiebijeenkomst te bezoeken, neem dan contact met ons op.
-
Alle coöperatieleden die samen mede-eigenaar zijn van een boerderij noemen we ‘Herenboeren’. De agrarisch bedrijfsleider(s) van de boerderijen noemen we ‘boeren’ of ‘Herenboeren-boeren’.
Als je als boer (m/v) bij Herenboeren werkt heb je een vrij unieke baan. Je bent namelijk geen agrarisch ondernemer in de klassieke zin van het woord, want je werkt in loondienst voor Herenboeren Nederland en wordt gedetacheerd naar de lokale Herenboeren coöperatie. Je hebt dus een vast maandsalaris. Op de boerderij werk je samen met één of twee andere boeren en het bestuur van de coöperatie.
Tegenvallende oogsten worden gedragen door de coöperatie, waardoor je je verzekerd weet van een stabiel inkomen. Arbeidsvoorwaarden zijn conform de CAO Open Teelten en in overleg met de leden van de lokale coöperatie wordt van tevoren bepaald wie welke taken van de boer overneemt in het geval van vakantie, ziekte of ongeval.
Meer informatie over boer worden bij Herenboeren vind je bij onze (open) vacatures.
-
Het streven is dat de boerderij ongeveer 15 tot 20 hectare groot wordt. Dit zorgt voor voldoende ruimte om voedsel voor 500 monden te produceren en daarnaast nog ruimte te hebben voor variatie om de groenten regelmatig op verschillende locaties te telen. Ook is er zo voldoende ruimte voor extra aandacht voor de natuur.
Het is de bedoeling om met de grondeigenaar een overeenkomst voor langere tijd aan te gaan. De coöperatie zal geen eigenaar worden van de grond.
-
Ja dat kan! Een Herenboerderij gaat alleen een contract voor langdurige pacht aan, maar wij werken samen met verschillende partijen die grond voor een Herenboerderij kunnen financieren. De coöperatie zelf zal geen eigenaar worden van de grond.
Als je je grond aan een Herenboeren wilt verkopen of beschikbaar stellen, kun je contact met ons opnemen via relatiebeheer@herenboeren.nl.
Hoe werkt het om Herenboer te zijn?
-
Coöperatieleden halen hun deel van de oogst zelf op bij de Herenboerderij. Als je eens een keertje niet kan komen, is er bijna altijd wel een ander coöperatielid dat bij jou in de buurt woont en jouw oogstdeel wil meenemen (de zogenaamde ‘Herenburen’).
De meeste boerderijen hebben één distributiemoment per week, sommige hebben er twee.
Eten van de Herenboerderij
-
De coöperatieleden (‘Herenboeren’) beslissen gezamenlijk én met de boer(en) wat er verbouwd wordt. De bodem van de Herenboerderij bepaalt wat er in technische zin aan groenten en fruit verbouwd kan worden, evenals het Nederlandse klimaat natuurlijk, plus het ontwikkelingsstadium van de boerderij.
Een globaal beeld is zo’n 50 soorten groentes per jaar, met na een paar jaar ook hard (bijv. appels, peren) en zacht fruit (bijv. bramen, frambozen, aardbeien, bessen etc.). Runderen, varkens en kippen hebben een plek in de kringloop op de Herenboerderij en leveren (af en toe) vlees en het grootste deel van het jaar eieren.
Leden van de coöperatie kunnen kiezen voor een vegetarisch oogstdeel of een oogstdeel met vlees. Op bijna alle boerderijen worden ook aardappelen verbouwd, en soms graan, kruiden, eetbare bloemen etc.
De opbrengst van de verschillende ‘productgroepen’ hangt natuurlijk wel af van het tempo waarin het lukt de boerderij te realiseren en uit te bouwen. Dat wisselt van locatie tot locatie. Soms zijn er voor bepaalde activiteiten (zoals een boomgaard) of specifieke diersoorten nog niet direct de juiste vergunningen, of vraagt het investeringen die gespreid moeten worden. Ook speelt het type bodem en bijbehorende waterhuishouding een grote rol in wat mogelijk is qua productie van groente en fruit.
Landbouw en duurzaamheid
-
Natuurinclusieve landbouw (ook wel natuurgedreven landbouw genoemd) is een vorm van landbouw die op alle fronten rekening houdt met de natuur, door deze niet alleen optimaal te gebruiken, maar ook te sparen en te verzorgen. Uiteindelijk moet dat leiden tot een landbouw die het milieu minder belast en zorgt voor verbetering van biodiversiteit op het land. Zorg voor de bodem staat hierbij altijd centraal. Er worden geen chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest gebruikt op de boerderij.
Daarnaast werken Herenboerderijen ook toe naar circulaire landbouw, ook wel kringlooplandbouw genoemd. We streven naar een gesloten cirkel met zo min mogelijk input van buitenaf. Vraaggestuurde productie waarbij eventuele overschotten gebruikt worden als diervoer, geruild worden met andere Herenboerderijen of er wordt een goed doel voor gevonden. De producten van een Herenboerderij worden niet verkocht.
Ook regeneratieve landbouw is van toepassing, een vorm waarbij er actief wordt gewerkt aan een gezonde bodem en deze het uitgangspunt vormt voor gezond voedsel.
Financiën
-
Samenvatting:
Een Herenboerderij is een wettelijk geregistreerde coöperatie U.A. (Uitgezonderd van Aansprakelijk) van ongeveer 200-270 leden (huishouden). Zij richten een Herenboerderij op binnen de 3 pijlers en 7 uitgangspunten van het Herenboerenconcept en sluiten zich daarmee aan bij de landelijke Herenboeren beweging. Een van de uitgangspunten van de Herenboerderijen is dat de Herenboerderij kan draaien zonder ‘vreemd vermogen’ en subsidies. Met eigen geld maken de leden de oprichting van de boerderij mogelijk. In principe committeer je je voor drie jaar aan de coöperatie. Als je eerder lid-af wordt, kun je onder bepaalde voorwaarden je inleggeld terugkrijgen. Informeer hiernaar bij jouw lokale Herenboerderij (in oprichting).Fase 1: Inrichting (de boerderij wordt opgestart)
Door eenmalig het inleggeld van 2.000-2.500 euro te investeren word je voor onbepaalde tijd voor 1/200 (of 1/250-270) deel eigenaar van de Herenboerderij. Eénpersoonshuishoudens en éénoudergezinnen voor wie het bedrag van één volledig ledencertificaat te hoog is kunnen vaak een half ledencertificaat afnemen voor de helft van het inleggeld.Via de inleg brengen alle coöperatieleden samen het startkapitaal van 400.000-500.000 euro bij elkaar dat nodig is om de Herenboerderij te ontwerpen en aan te leggen. Het hele proces van oriëntatie, onderzoek, realisatie tot een gezonde exploitatie wordt begeleid vanuit Herenboeren Nederland. Deze inzet van expertise en arbeid kost een lokaal initiatief eenmalig 75.000 euro. Hierbij is het solidariteitsprincipe van toepassing, iedere Herenboerderij betaalt hetzelfde bedrag. Mocht een boerderij onverhoopt niet starten, dan worden deze kosten niet gerekend. Met het resterende bedrag financiert de coöperatie alle andere investeringen en aanschaffingen die nodig zijn om onze productiecapaciteit van groenten, fruit en dieren geleidelijk op te bouwen. Denk hierbij aan grondwerk, irrigatie en drainage, hekwerken, aanschaf van vee, machines en gereedschap, aanleg van een multifunctionele fruittuin en mobiele onderkomens voor kippen en varkens en de uitvoering van een meerjarenplan gezonde bodem. NB. de aankoop van land maakt geen onderdeel uit van het startkapitaal. Het land wordt gepacht en de pachtkosten zijn onderdeel van de jaarlijkse exploitatiekosten, die worden gedekt uit de wekelijkse contributie.
Fase 2: Exploitatie (de boerderij draait)
De exploitatiekosten van een Herenboerderij, de dagelijkse productiekosten van ons voedsel, (inclusief het salaris van onze agrarisch bedrijfsleider, erfpacht van het land, zaai- en plantgoed, etc.) wordt door alle leden bijeengebracht via de contributie (ook wel “mondjesgeld” genoemd). In ruil daarvoor halen de leden wekelijks hun oogst op. Een indicatie voor dit bedrag per mond per week is 12-15 euro voor een pakket inclusief vlees en 8-12 euro voor een vegetarisch pakket. De contributie wordt maandelijks geïnd via een automatisch incasso. Een huishouden bepaalt zelf voor hoeveel monden zij afneemt en kan dit aantal eens per jaar wijzigen. Een meerpersoonshuishouden neemt 2 tot 5 monden af en een éénpersoonshuishouden (meestal) maximaal 1 mond.Op jaarbasis bedragen de totale exploitatiekosten voor een Herenboerderij ongeveer 250.000 euro. In de contributie zit ook een jaarlijkse bijdrage aan Herenboeren Nederland verwerkt van ongeveer 40 euro per persoon per jaar. Het budget dat de draaiende initiatieven opbrengen wordt door de voorzitters van deze initiatieven toegeschreven aan zelfgekozen projecten die Herenboeren Nederland voor de Herenboeren-beweging uitvoert.
Door op deze wijze onderdeel te worden van de Herenboeren beweging krijgen coöperaties zowel tijdens de opstartfase van hun Herenboerderij als tijdens de reguliere exploitatiefase veel ter beschikking gesteld op praktisch niveau. Dit gaat van website en huisstijl tot werving/selectie en training/coaching van de Herenboeren-boer en van digitale uitgifte tool (genaamd HAPP) tot personeelsadministratie etc.
Verder promoot en ondersteunt Herenboeren Nederland niet alleen de bestaande Herenboerderijen, maar levert ook een bijdrage aan een inclusiever wordende landbouw in Nederland. Dit gebeurt onder andere door de oprichting van een kenniscentrum, wetenschappelijke studies, samenwerkingen met kennisinstellingen, overheden en natuurorganisaties, de mogelijkheid om via zogenaamde grondfondsen grond aan te kopen en aanpassingen van landelijke wet- en regelgeving om Herenboerderijen mogelijk te maken.
Overig
-
De Herenboerderij is van haar leden. Elk coöperatielid kan dus met initiatieven komen. Te denken valt aan het organiseren van excursies of het inschakelen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De ontwikkeling van de boerderij zelf heeft de eerste prioriteit.